fresh faces: Xavier van Delft 1 dec 2020

Welke beloftevolle creatievelingen moet je in de gaten houden? Playgrounds en KONKAV vertellen het je! Maandelijks lichten we een eigenzinnige beeldmaker uit. Dit maal: Xavier van Delft. 

Na zijn bachelor aan de kunstacademie afgerond te hebben, vertrok Xavier naar Engeland om verder te stureren. Daar kwam hij in aanraking met visuele vertellingen in de vorm van short docs. Na zijn studie deed hij in binnen- en buitenland ervaring op binnen regie, productie en postproductie voor onder meer fictiefilms, commercials en tv-programma’s. Op een gegeven moment hakte Xavier de knoop door om de focus te leggen op hetgeen hij altijd al wilde: zijn eigen vertellingen maken in de vorm die hij voor zich ziet. Op dit moment is hij bezig met de ontwikkeling van een audiovisueel platform en met een eigen feature-length documentaire. Zijn intentie: een bezieling en verdieping vinden en raken en die meegeven aan publiek en kijker.

We vroegen Xavier te reageren op quotes van Walter Benjamin, Richard Leacock en Danny Boyle:

Xavier: "Een goed verhaal kenmerkt voor mij de moraal, de raad, de boodschap die je eruit kunt halen. Soms is dat puur beeldend, soms is dat een achterliggende gedachte. Je kan je bij wijze van spreken er helemaal in inleven. Volgens Benjamin kon je die 'raad' ook enkel geven als die gebouwd was op wijsheid. Nu is wijsheid nogal een ‘groot’ woord, maar ergens kan ik me daar wel in vinden: verhalen vertellen is een namelijk een kracht. Het is een oeroud vak, een gave die je met overgave doet, waar je ook echt goed in moet zijn. Een goed verhaal kan voor die magie zorgen dat mensen geboeid zijn, helemaal ‘hooked’ zijn in jouw beleving, door wat je vertelt, visualiseert en overbrengt.

Maar daar ligt ook precies het ‘gevaar’: Met die kracht kan je mensen meekrijgen in welk verhaal dan ook, zolang je het krachtig vertelt. Helaas zijn er tegenwoordig genoeg voorbeelden te noemen waarin de boodschap van een verhaal niet meer zogenoemde morele waarde heeft, maar andere, donkerdere bedoelingen, met een nare bijsmaak. Verhalen vertellen zorgt helaas niet alleen voor verbroedering, het zorgt net zo goed voor een schisma, en dat zie je in de actualiteit nu erg duidelijk.

Ik denk dat dat is wat Benjamin bedoelt met ‘reaching its end’. Als een boodschap niet meer ‘verrijking’ heeft, in welke zin dan ook, maar puur platte commercie of erger is, wat is dan nog de essentie van het verhalen vertellen waard? Zo somber als Benjamin het stelt, zo zie ik het niet. Mijn meerwaarde bij het maken van een verhaal is het na willen streven van een bepaalde esthetiek. Dat kan puur autonoom beeldend zijn, of soms doelgericht verhalend. Daarbij is onderzoek doen naar wat ik wil vertellen en maken een belangrijk werkonderdeel. Niet vooringenomen zijn, maar proberen het van verschillende kanten te bekijken, ook al ben ik het misschien niet eens met elke zienswijze.

In een documentaire die ik maak, volg ik zo ook het verhaal van een mijnwerker. De documentaire vertelt over een grote dagbouwmijn die het leven van de inwoners van een dorpje teistert. Zou ik alleen die dorpelingen volgen, dan krijg je het inzicht mee waar je je sowieso al mee kan inleven. Voor mij is het essentieel ook die andere zienswijze te benaderen. Alleen zo geloof ik dat ik dichter tot het ontrafelen van dilemma’s kom die ik wil volgen en alleen zo denk ik dat ik wel die diepere essentie kan geven in mijn verhaal."

Xavier: "Hoe Leacock precies ‘there’ bedoelt, weet ik niet. Maar baseer ik dit vrij op mezelf, dan kan ik me hier volkomen in vinden. Hoe vaak maak je wel niet mee dat al het werk dat gevraagd wordt rondom het opzetten van een project, het willen maken van een film, vertroebeld raakt in eindeloze analyses, het schrijven, onderzoeken, uitbouwen van je plan. Ik begrijp dat ergens wel, want je creatieve plan moet gewoon in goede orde zijn. Maar het hele creatieve proces van gewoon aan de gang gaan, bezig zijn, ideeën opdoen, buiten de box denken; dat is toch waar het om draait als creatief maker?

Voor mij gelden twee quotes van kunstenaars die mij echt inspireren. Karel Appel: "Ik klooi maar wat aan." Neo Rauch: "Ich arbeite an die Wiederverzauberung der Welt." Vroeger was ik nooit weg van Appels werk. Alleen hoe meer ik geïnteresseerd ben in concept, hoe meer ik hem zie als een voorbeeld. Gewoon doen, niet eeuwenlang vergaderen hoe en wat, dat eeuwige wikken en wegen hoe je iets verwoordt, hoe je iets maakt. Rauchs werk heeft mij altijd geïnspireerd, maar zijn manier van denken misschien nog meer. De essentie van bovenstaande quote vind ik zo waar. Werken aan een herbetovering van een wereld. Een wereld die misschien wel veel te veel gekaderd is door afvinklijstjes, manieren hoe we iets horen te doen. Een creatieve geest en de creatieve sector an sich heeft daaronder te lijden, helemaal door de neo-liberale sloopkogel die er al meermaals in Nederland doorheen geslingerd is. Alles moet een reden hebben, en dan het liefst helemaal dichtgespijkerd. Het werkt ergens verstikkend.

Vrijheid, absurditeit, experimentele drang, iets nieuws uitproberen; het zijn principes die ik heel veel waarde toehecht. Ik merk dat ikzelf pas laat heb gedurfd om bepaalde conventies of angsten hoe in de maatschappij te functioneren naast me neer heb gelegd. Die overwonnen te hebben, heeft me veel gegeven. Maar ik merk nog steeds dat ik nog veel hordes te overwinnen heb, om echt te daar te komen waar ik creatief wil zijn. Maar ik denk dat ik op de goede weg ben :)."

Xavier: "Ja, dit kan ik beamen. Allereerst is de hele film- en av-sector niet makkelijk en is het een lange lange klim om in ieder geval ergens tussen te geraken. Dat an sich is al een heel gevecht. Het is ook de reden waarom ik mede lesgeef, om studenten voor te willen bereiden op de weg na je studie. Op mijn voorgaande opleidingen ging je er bijna van uit dat na het succesvol behalen van je opleiding en met een creatieve geest het allemaal wel komt toewaaien. Naïef misschien, maar zo stond ik er toen in. Nooit opgeven en doorgaan, leren van de momenten die up gaan, maar ook zeker die down gaan, zie ik als rijke ervaring. Maar vooral gaan voor die bezieling die ergens binnenin je heerst, en daar de tijd en ruimte voor geven.

In een tijd waarin alles gisteren af moest, deadlines, druk, druk, druk, probeer ik juist de focus niet te verliezen en niet toe te geven aan die druk. Druk is killing voor je creatieve proces en ook voor de originele uitkomst ervan. De tijd en ruimte nemen is essentieel.

Door niet op te geven en door te gaan met een bepaalde passie en bevlieging kan ik me vast’bijten’ in projecten. Hoe frustrerend langlopende projecten soms ook zijn, het levert uiteindelijk wel de mooiste en vruchtbaarste verbeeldingen en verhalen op. Dat is uiteenlopend van bijvoorbeeld autonome geanimeerde verbeeldingen voor patiënten of een feature documentaire opzetten, tot aan een project waarbij ik verhalen achter erfgoed wil ontsluiten middels creatieve toepassingen. Deze voorbeelden laten mij goed zien dat, ook al kan iets soms lang duren wat soms frustrerend kan zijn, ik wel bouw aan iets wat uiteindelijk een meerwaarde dient.

Misschien is het overdreven om te zeggen, maar voor mij is van belang dat als ik ooit terugblik op mijn creatieve werk, dat ik niet terugkijk op een leven waarin ik werk heb kunnen maken naar de maatstaven zoals die opgelegd worden, maar dat ik dan blij en trots kan zijn hoe ik mijn creativiteit invulling heb mogen geven door juist anders te hebben durven denken."